حدیث متفق و مفترقحدیث متفق و مفترق، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به حدیثی گفته می‌شود که راوی آن در اسم و سایر مشخصات با راویان دیگر مشترک اما در شخص مختلف باشد. ۱ - توضیح اصطلاحاقسام حدیث به اعتبار سند آن زیاد است. یکی از اقسام آن حدیث متفق و متفرق است. هرگاه در سند حدیثی راویی باشد که با یک یا چند نفر دیگر از راویان در اسم و یا سایر مشخصات مشترک باشد اما در شخص با آنها مختلف باشد آن حدیث را متفق و مفترق نامند این اشتراک در اشکال مختلف ممکن است تحقق پیدا کند که به برخی از آنها اشاره می‌شود: ۲ - اشتراک راویانگاهی در اسم یا لقب یا کنیه مشترکند مثل اسماء، اعرج، ابو عمران. گاهی در اسم و اسم پدر مشترکند مثل خلیل بن احمد گاهی در اسم و اسم پدر و جد مشترکند مثل محمد بن یعقوب بن یوسف گاهی در کنیه و نسبت مشترکند مثل ابو عمران جونی گاهی در اسم و اسم پدر و نسبت مشترکند مثل محمد بن عبدالله انصاری. گاهی در اسم و کنیه پدر مشترکند مثل صالح بن ابی صالح. ۳ - وجه تسمیهوجه تسمیه حدیث به متفق این است که راویان آن در اسم اتفاق و هم آهنگی دارند و علت نام‌گذاری آن به مفترق این است که اشخاص با یک دیگر متفاوت هستند. ۴ - فرق متفق و مفترق با متشابه السندفرق این نوع حدیث با متشابه السند آن است که در حدیث متفق و مفترق نام دو راوی در دو حدیث شبیه به یک دیگر است گر چه هر دو موثق باشند و در متشابه السند راوی یک حدیث با شخص دیگری که از لحاظ درجه وثاقت با وی فرق دارد هم نام است. ۵ - فرق متفق و مفترق با مؤتلف و مختلفدر حدیث متفق و مفترق نام هر دو راوی در تلفظ با هم متفق هستند ولی در مؤتلف و مختلف متفق نیستند. ۶ - تعبیرات مترادفمرادفهای این اصطلاح عبارتند از: متفق و مفترق، خبر متفق و مفترق، روایت متفق و مفترق. [۲]
علیاری تبریزی، علی بن عبدالله، بهجة الامال، ج۱، ص۴۰۷.
[۳]
صنعانی، محمد بن اسماعیل، توضیح الافکار، ج۲، ص۴۸۹.
[۴]
درایة الحدیث، ص۷۷.
[۵]
علامه نجفی، سیدضیاءالدین، ضیاء الدرایه، ص۳۴.
[۷]
تهانوی، محمدعلی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج۴، ص۳۵۶.
[۱۰]
مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایه، ج۳، ص۳۱۷.
[۱۲]
صدر، سیدحسن، نهایة الدرایه، ص۴۲۳.
۷ - پانویس
۸ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حدیث متفق و مفترق»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۷/۱۷. رده‌های این صفحه : اصطلاحات حدیثی | خبر واحد
|